مقدمه
خیلی از افرادی که در دنیای پرجاذبه سیستم های صوتی و تصویری خودرو غرق شده اند در بیشتر موارد در رقابت با سایر هم نوعان خود هزینه و وقت زیادی صرف خرید و بستن سیستم های صوتی و بلندگو ها و ساب باکس های بزرگ می کنند که گاه علاوه بر هزینه زیاد ، فضای داخلی خودرو و صندوق عقب را به طور کامل به این سیستم ها اختصاص می دهند . این درحالی است که صدای خروجی از سیستم پخش آنها دارای باس بی اندازه زیاد است و سایر فرکانسهای خروجی در این سیستمها جایی ندارند و صرفا صدایی با باس فراوان و تفکیک نشده و گوشخراش را ارائه میکند.
این در حالی است که برای شنید فرکانسهای صدایی میانی و بالا نیاز به درایورهایی است که توانایی اجرای این فرکانسها را داشته باشند. در سیستمهای صوتی ، اجرای این فرکانسها بر عهده میدرنج ، میدبیس و تیوتر می باشد؛ هرکدام از این اجرا در اسپیکر های کواکسیال به صورت پیوسته و در یک مجموعه متصل به هم ، و در اسپیکر کامپوننت به صورت جدا و البته با همکاری همدیگر فرکانسهای صدایی با کیفیت و تفکیک شده قابل قبولی را ارائه می دهند .
کامپوننت (Component) چیست ؟
کامپوننت(جزء =Component):همانگونه که از نامش استنباط می شود ، در واقع همان بلندگو می باشد که اجزاءآن(تیوتر، میدرنج و ووفر) تفکیک شده است . در حالت عادی در یک بلندگو (کواکسیال گرد و یا بیضی) اجزایی مثل تیوتر، میدرنج و ووفر در یک مجموعه وبه صورت به هم پیوسته قرار دارند ؛ اما در کامپوننتها این اجزا از همدیگر جدا هستند ولی در کل با هم همکاری دارند. در بلندگوهای کواکسیال به واسطه هم محور بودن اجزاء نقطه انتشار صدای اجزاء بر هم منطبق بوده و صدایی که به گوش شنونده می رسد ، به واسطه این انطباق صحیح و منطقی است و درواقع شنونده در آنِ واحد صداهای مختلف ، با فرکانسهای متفاوت(بم ، وکال و زیر) را به صورت تفکیک شده و یکجا از یک منبع و از یک جهت می شنود. در کامپوننت ها به واسطه جدا بودن تیوتر و میدرنج از ووفر ، قابلیت نصب در محل و زاویه مناسب نسبت به شنونده را داراست و بالاترین بازدهی صوتی را ارائه می دهد . گرد بودن شکل ووفر و ابعاد آنها در کامپوننت باعث شده که گزینه مناسبی برای استفاده کاربرانی باشد که از نظر فضا در مضیقه هستند.
اجزاء کامپوننت
معمولا هر کامپوننت از یک جفت ووفر ،یک جفت تیوتر،و یک جفت کراس اوور تشکیل شده است و قابلیت اتصال به آمپلی فایر را نیز دارند . کراس اور کار تفکیک صدا را بر عهده دارد بدین ترتیب که فرکانسهای پایین و رنج وسط برای ووفر ،و فرکانسهای وسط به بالا برای تیوتر آماه وارسال می کند و به این ترتیب هم صدای با کیفیت تر و تفکیک شده را به کاربر ارائه میدهد و هم احتمال صدمه به اجزا در اثر فرکانسهای بیرون از توان اجرای آن جزء ، را به حداقل می رساند. ووفر کامپوننت ها در بیشتر حالتها بصورت گرد ساخته می شوند ولی بعضا کامپوننت هایی با ووفرهای بیضی نیز وجود دارند. کامپوننت های حرفه ای تر بصورت 3-Way ساخته می شوند که از یک جز بیشتر برای تفکیک بیشتر و حجم صدای بالاتر بهره میگیرند. در کامپپوننت 3-way در کنار تیوتر دو جزء میدرنج و میدبیس وجود دارند و این اسپیکرها از کراس اوورهای حرفه ای تر نسبت به کامپوننتهای 2-way بهره میگیرند.
تیوتر(Tweeter): اسپیکر کوچکی است که برای پخش صداهایی با فرکانس بالا (2000 تا 20000هرتز) به تنهایی یا به همراه یک اسپیکر کواکسیال و یا به همراه یک کامپوننت عرضه میشود. در کامپوننت به دلیل اینکه تیوتر ها جدا هستند کاربر به راحتی میتواند آنها در نقطه ای از خودرو قرار دهد که بازدهی بهتری داشته باشند. در بعضی از خودروها مکانی برای قرار دادن تیوتر طراحی شده که این موضوع ، کار را برای نصب آنها راحت تر میکند.
میدرنج و میدبیس: اجرای فرکانسی مابین low bass – upper bass به عهده میدبیس است. میدرنج ها به لحاظ کارکرد صدای بازتری نسبت به میدبیس ارایه میکنند. اجرای فرکانس های میانی مابین upper bass – high range به عهده میدرنج است.
کراس اوور(تفکیک کننده=Crossover): کاربری اولیه یک کراس اوور کننده صدا ، گرفتن سیگنال خام اولیه از منبع صدا (مثل رادیوپخش خودرو) و تفکیک آن به سه دسته است ، که این سه دسته عبارتند از :
– فرکانس های پایین (low range frequency) شامل صدای بم (بیس)که توسط ساب ووفر قابل پخش است.
– فرکانس های میانی (mid range frequency) شامل صدای خواننده و بخشی از صدای آهنگ که به وسیله میدرنج و بلندگوهای گرد و خربزه ای قابل پخش است.
– فرکانس های بالا (high range frequency) شامل صداهای ریز که قابلیت پخش به وسیله تیوتر و سوپرتیوترها را دارد.
ویژگیهای کامپوننت :
- در کامپوننت ها باتوجه به وجود کراس اوور، صدای بهتری نسبت به بلندگوی کواکسیال ایجاد می شود (وضوح و دقت بهتر) و این به دلیل تفکیک صدایی است که کراس اوور انجام میدهد و هر فرکانس صدایی را به درایور مخصوص آن هدایت و فرکانسهای زائد را حذف می کند ؛ هرچه دقت کراس اوور بیشتر باشد صدای نهایی نیز بهتر خواهد بود و البته قیمت کامپوننت گرانتر. یکی دیگر از مزایای کراس اوور ، کنترل شدت جریان و به حداقل رسیدن احتمال آسیب به اجزاء مختلف کامپوننت است و درواقع امنیت بالاتری نسبت به اسپیکرهای دیگر برای کامپوننت ایجاد میکند.
- درهنگام نصب کامپوونت ها با توجه به اینکه تیوتر و میدبیس و میدرنج به صورت جدا از هم هستند و نیز دراکثر کامپوننت ها با توجه به قابهایی که داخل بسته بندی وجود دارد ، این امکان را میدهد که با توجه موقعیت راننده و سرنیشنان ماشین محل تیوتر را تغییر داد تا بهترین حالت صدا داخل ماشین ایجاد شود و صدای خروجی شفافیت بهتری داشته باشد.
- برای راه انداختن اکثر کامپوننت ها با توجه به قدرت بالای آنها ، در اکثر مواقع به آمپلی فایر نیاز است در حالیکه بلندگوهای گرد را می توان بدون آمپلی فایر نیز راه اندازی کرد. همچنین همواره نصب بلندگوها نسبت به کامپوننتها راحت تر میباشد و معمولا برای نصب کامپوننت بعلت وجود کراس اور احتیاج به نصاب حرفه ای می باشد.
در حال حاضر برندهای اروپایی در تولید کامپوننتهای کیفیتی در دنیا پیشتاز می باشند و نمونه موفق این شرکتها را می توان فوکال، هلیکس، گلیدن و هرتز معرفی نمود که در رنجهای مختلف کامپوننت به بازار عرضه می کنند.
